Kürtaj, Endoservikal Küretaj Biopsi
Kürtaj, küçük bir müdahale ile rahim içinden doku almak
anlamına gelir. Kürtaj kelimesi rahim içinden biopsi almak
işlemi için kullanıldığı gibi genellikle rahim içindeki
gebeliğin özel bir yöntemle sonlandırılması amacıyla da
kullanılmaktadır. Toplumda kürtaj işlemi veya tıbbi tahliye
için “kürtaş” , “gebelik sonlandırma” , “küretaj” , “çocuk
aldırma” , “gebelik sonlandırma” , “bebek aldırma” , “parça
aldırma” tabirleri de sıklıkla kullanılmaktadır. Kürtaj işlemi
gebelik sonlandırma dışında tanı amaçlı biopsi veya tedavi
amaçlı bir işlem olarak da uygulanır. Tıp dilinde D&C (dilatasyon
ve küretaj) olarak ifade edilir. Tanı ve tedavi için yapılan
kürtaj işlemleri, full küretaj (FC), endoservikal küretaj (EEC),
endometriyal biopsi, pipelle biopsi ve endometrial daiting’
tir.
İstenmeyen bir hamilelik meydana geldiğinde yada tıbbi
sebeplerden dolayı kürtaj gerektiğinde ( anenbriyonik
gebelik-boş gebelik bozulmuş gebelik, inkomplet tam olmayan
düşük gibi nedenlerle ) müdahale vakit geçirmeden yapılmalıdır.
Gebelik haftasının büyümesi işlem risklerinin ve işlem
esnasında kullanılacak tahliye kanüllerinin çaplarının
büyümesine ve işlem süresinin uzamasına neden olacaktır. Tüm
bunlar kürtaja ait risklerin görülme oranını arttırır. Gebelik
kesesinin son adet tarihinin ilk gününe göre 5 haftada
ultrasonografi ile görüleceği dikkate alınırsa 5-6. haftada
müdahalenin yapılması uygundur.
Gebelik sonlandırma veya bir biopsi alma için yapılan kürtaj
işlemi lokal anestezi (bölgesel uyuşturma) yada genel anestezi
(koldan yapılan iğne ile kısa süre için uyutularak) altında
uygulanabilir. Genel anestezi işlemin tümüyle ağrısız seyretmesi
açısından çağdaş ve etkili bir yöntemdir. İlk kez kürtaj işlemi
yaptıran ve sezaryen ile doğum yapmış hanımlarda genel anestezi
ile kürtaj işlemini yaptırmaları tavsiye edilmektedir. Normal
doğum yapmış ve daha önceden kürtaj deneyimi olanlar rahim ağzı
kısmen açık olduğu için lokal anestezi ile de küretaj
yaptırabilirler.
Kürtaj yapılma nedenleri? Hangi sebeplerle kürtaj yapılır?
1. Gebelik sonlandırma,tıbbi tahliye,istenmeyen gebelik, kürtaş
gebelik sonlandırmada
kullanılan steril "ipas" vakum sistemi
İstenmeyen gebeliklerin bitirilmesi veya tıbbi sebeplerle devam etmemesi gereken gebeliklerin sonlandırılması amacı ile yapılır. Ülkemizde 18 yaşından büyük kadınlarda 10 haftaya kadar kendi rızası ile yapılır, resmi olarak evli ise eşinin onayı alınır. Dünyanın pek çok ülkesinde ve de bizde gebelik sonlandırılması yani kürtaj halen vakum tekniği ile ,enjektör içersine negatif basınçla çekme şeklinde uygulanmaktadır. Bu teknik olası riskleri minimize etmekte ve iyileşme sürecini kısaltmaktadır.
2. Probe Küretaj (PC), endometrial biopsi
Ensoservikal kürtaj, full küretaj ve endometriyal biopside kullanılan keskin metal küret
Kanama bozukluklarında, disfonksiyonel kanama varlığında ve özellikle menopoz sonrası kanamalarda teşhis amaçlı yapılan işlemdir. Özel aletler , keskin küret ile rahim içi dokusu kürete edilir ,kazınır. Bu işlemde amaç rahim içindeki kanamaya sebep olan dokunun ve kalınlaşmış endometriyumun tamamını almaktır. Şiddetli ve uzun süreli kanamalarda hem altta yatan sebebi tespit edebilmek hem de aşırı kanamayı durdurmak amacıyla uygulanabilir.
Bu işlem sayesinde patolojiye gönderilen kürtaj dokusu ile; endometrial hiperplazi, endometriyap polip, rahim kanseri, endometrit (rahim içi enfeksiyonu) rahimde yaşa bağlı zayıflama (atrofi) teşhisi konabilir.
3. Fraksiyone küretaj (FrC), Full kürtaj
Yapılma sebebi probe küretaj ile hemen hemen aynıdır. Ancak
burada rahimin içini döşeyen zar tabakasından ve rahim ağzının
içini döşeyen kanaldan ayrı ayrı örnekler alınır ve patolojik
incelemeye gönderilir. Özellikle rahim kanseri ve rahim ağzı
kanserinin ayrımında önemli bir teşhis aracıdır. Rahim içi
kanaldan parça alınmasına “endoservikal küretaj” ismi de
verilmektedir.
4. Endoservikal küretaj, kürtaj (EEC)
Rahim ağzında smear testinde veya kolposkopi incelemesinde
şüpheli lezyon varlığında (ASCUS, CIN, AGUS) keskin küçük küretler ile rahim ağzı kanalının içi kazınarak patolojik
inceleme yapılması için parça alınmaktadır. Rahim içi kürtaj’ı
ile birlikte yapılabildiği gibi (Fraksiyone kürtaj) kolposkopi
altında yapılan rahim ağzından parça, biopsi alınırken (punch
biopsi) de aynı anda yapılmaktadır. HPV virüsüne bağlı rahim
ağzında olan hücresel değişiklerin tespitinde uygulanan ileri
inceleme yöntemlerinden biri de kolposkopi altında yapılan punch biopsi ve endoservikal kürtaj’ dır.
5.Rest
küretaj (RC)
Bir düşük sonrası içeride fetusa ait parça veya plasenta
kalması durumunda (inkople abortus) yapılan kürtaş işlemidir.
Tekniği normal gebelik sonlandırmadaki teknik ile aynı olmasına
rağmen bazen içeride kalan plasenta parçaları rahim içine
yapışmış olabileceği için ,rahim içini tam temizleyebilmek için
bazen keskin metal küret aletlerinin de kullanılması
gerekebilmektedir. Rest kürtaj sonrası olası bir enfeksiyon
sebebi ile iyi bir antibiyotik profilaksisi yapılmalıdır.
6. Bumm kürtaj, bum küretaj.
Doğumdan sonra içeride plasenta (çocuğun eşi) parçaları
kaldığından şüpheleniliyorsa ve fazla doğum sonrası kanaması
buna bağlı var ise özel küretler (bum küret) ile kalan
parçalar alınır. Bu işlem de revizyone küretaj olarak
değerlendirilir. Diğer adı bomm küretajdır ( bum kürtaj).Genelde
ağrılı bir işlem olduğu için genel anestezi ile yapılır.
7. Endometrial Dating
Kısırlık teşhisinde yumurtlamanın olup olmadığını
anlayabilmek için adet adetin 21. gününde rahim içersinden örnek
alınarak olması gereken endometriyal değişiklerin tespiti
yapılmaya çalışılır. Endometrial dating'de amaç endometrium
durumunun adet siklusu ile uyumlu olup olmadığı anlamaktır. Bu
amaçla rahim içinden özel bir küret ile tek bir örnek alınır.
Günümüzde bazı merkezlerde bu endometriyal dating işlemi için
plastik özel kanüller (pipelle) kullanılmakta ve bu işleme
“pipelle biopsi” ismi de verilmektedir.
8. Pipelle biopsi
pipelle biopsi kanülleri
Daha çok endometriyumdan biopsi almaya yönelik
işlemlerde yapılır. Menapozda kanama varlığında
uygulamadaki kolaylığı ve risk içermemesi sebebi ile bir
çok hekim tarafından tercih edilmektedir. Ayrıca
kısırlık hastalarında endometiryumun yapısını
değerlendirmek için de (endometriyal dating)
yapılmaktadır.
Kendinden negatif basınç uygulayan pistonu olan ince plastik, dispozibl bir kanülden ibaret bir sistemdir ve en büyük
avantajlarından biri de genel anestezi gerektirmeden hatta bazen
lokal anesteziye dahi gerek duyulmadan yapılan basit bir işlem
bir çeşit biopsi küretajdır.
